Bão lụt ảnh hưởng rất xấu đến sức khoẻ con người và môi trường sống. Sau bão lụt, thường xảy ra nhiều loại dịch bệnh như tả, lỵ, thương hàn... mà nguyên nhân chính là do môi trường và nguồn nước sinh hoạt bị ô nhiễm. Nếu không có biện pháp xử lý tốt thì có thể bùng phát những vụ dịch lớn. Dưới đây là hướng dẫn khử khuẩn nguồn nước trong mùa mữa bão.

1. Chuẩn bị trước khi có bão lụt

- Bịt giếng trước khi sơ tán hoặc khi thấy giếng có nguy cơ bị ngập;

- Dùng nắp đậy kín miệng giếng khơi, dùng nylon bao kín miệng giếng và buộc chặt bằng dây cao su bản lớn;

- Đối với giếng khoan: sử dụng nút gỗ hoặc nút cao su nút kín miệng giếng khoan;

- Đối với nước máy: dự trữ nước trong bể lớn hoặc dụng cụ chứa nước lớn để có đủ nước sạch cấp cho người dân khi có bão lụt.

2.  Xử lý nước ăn uống trong khi ngập lụt

Trong trường hợp giếng nước bị ngập mà không có nước mưa để sử dụng thì phải lấy nước ngập để xử lý.

- Làm trong nước:

+ Dùng phèn chua với liều lượng 1g phèn chua (một miếng khoảng bằng nửa đốt ngón tay) cho 20 lít nước. Múc một gáo nước, hòa lượng phèn tương đương thể tích nước cần làm trong cho tan hết, cho vào chum, vại hay thùng nước và khuấy đều.

+ Chờ khoảng 30 phút cho cặn lắng hết xuống đáy rồi gạn lấy nước trong. Nếu không có phèn chua có thể dùng vải sạch để lọc nước, giữ lại các cặn bẩn, làm vài lần cho đến khi được nước trong.

- Khử khuẩn nước:

+ Khử khuẩn bằng viên cloramin T hoặc B: Cloramin B hoặc T được sản xuất dưới dạng viên hàm lượng 0,25g. Loại này rất tiện lợi cho khử trùng các thể tích nhỏ như chum, vại, bể chứa nhỏ. Một viên cloramin B hoặc T dùng để khử khuẩn 25 lít nước.

+ Khử khuẩn bằng cloramin bột: Tính lượng cloramin cần thiết để khử khuẩn dựa trên cơ sở nồng độ yêu cầu là 10 mg/lít.

Ví dụ: một thùng nước 30 lít thì lượng cloramin B cần để khử khuẩn là 300mg.

Lưu ý: Không tiến hành khử khuẩn đồng thời với đánh phèn hoặc khử khuẩn không đúng liều lượng cloramin cho nước đục vì phèn hoặc các chất hữu cơ trong nước sẽ hấp phụ hết clo hoạt tính và làm mất tác dụng khử khuẩn của clo.

 3. Xử lý nước ăn uống sau lũ lụt

a) Giếng khơi

Dù đã dùng nylon và nắp bịt miệng giếng, nước trong giếng vẫn bị ô nhiễm rất nặng vì nắp và nylon chỉ ngăn rác, cặn vào giếng chứ không ngăn được nước bẩn vào giếng. Quy trình xử lý nước được tiến hành theo 3 bước:

Bước 1. Thau rửa giếng nước:

-  Khơi thông tất cả các vũng nước xung quanh khu vực giếng;

- Thảo bỏ nắp và nylon bịt giếng;

- Trước khi làm trong và khử trùng phải tiến hành thau vét giếng. Dùng nước giếng dội lên thành giếng cho trôi hết đất cát và rác bám trên thành và nền giếng;

- Nếu giếng ngập lụt, nước đục, phải tiến hành thau vét giếng. Múc cạn nước và vét hết bùn cặn;

- Các vùng có điện hoặc máy nổ thì dùng bơm điện hút cạn nước rồi thau vét giếng. Trong trường hợp không thể thau vét được thì chọn một giếng khác để xử lý và dùng chung;

- Nếu tất cả các giếng trong khu vực đó đều không thể thau vét được thì có thể áp dụng biện pháp xử lý tạm thời: múc vài chục lít nước lên bể chứa rồi đánh phèn và khử trùng, dùng hết làm mẻ khác, chờ vài ngày sau mức nước giếng xuống thấp mới tiến hành thau rửa;

- Trường hợp không có phèn chua để làm trong nước, làm một bể lọc cát tạm thời bằng một thùng, xô hay vại thể tích khoảng 20-30lít. Đục một lỗ đường kính 1cm trên thành cách đáy thùng 5cm, cho một ít đá hoặc gạch vỡ lót ở đáy, đặt một mảnh bao tải gai lên trên rồi đổ cát dày khoảng 25-30cm. Đổ nước giếng vào cho đến khi nước chảy ra trong thì lấy để khử trùng.

- Nếu nước lụt không tràn vào giếng và nước trong: nếu điều kiện cho phép thì múc cạn và thau rửa như trên. Nếu không, có thể tiến hành tiệt trùng ngay nước trong giếng để dùng tạm thời trong khoảng một tuần rồi tiến hành thau rửa giếng.

- Lưu ý:

+ Các giếng đã bị ngập lụt thì nhất thiết phải thau rửa và khử khuẩn mới được sử dụng.

+ Khi có hàng loạt giếng bị ngập lụt, nhu cầu nước lớn mà không đủ lực lượng xử lý nước thì ở mỗi cụm dân cư chọn một vài giếng xử lý trước để lấy nước dùng ngay.

Bước 2. Làm trong nước giếng:

- Dùng phèn chua (loại thường dùng là phèn nhôm) với liều lượng 50g/1m³ nước, nếu nước đục nhiều có thể cho lượng phèn tối đa 100g/1m³ nước.

- Hòa tan hết lượng phèn cần thiết vào một gàu nước rồi tưới đều lên thành giếng, thả gàu chìm sâu xuống nước rồi kéo mạnh lên khoảng 10 lần rồi để yên 30 phút đến 1 giờ cho cặn lắng hết thì tiến hành khử khuẩn.

Bước 3. Khử khuẩn giếng nước:

- Về nguyên tắc nước giếng sau khi khử khuẩn phải có nồng độ clo dư là 0,5-1mg/L.

 - Tính lượng cloramin B cần thiết cho giếng nước trên cơ sở nồng độ cần thiết là 10g/m3. Có thể dùng một số hóa chất khác như clorua vôi (13g/m³), canxi hypoclorit 70% (4g/m³).

- Múc một gàu nước, hòa lượng hóa chất nói trên vào nước. Lưu ý phải khuấy cho tan hết, tưới đều gàu nước này vào giếng. Thả gàu cho chìm sâu đến nửa cột nước rồi kéo lên kéo xuống khoảng 10 lần;

- Dùng nước giếng này dội lên thành giếng để khử khuẩn, sau đó để yên khoảng 30 phút là có thể dùng được.

(Chú ý: Nước đã khử khuẩn bằng cloramin B như trên vẫn phải đun sôi mới được uống).

- Trong trường hợp không có hóa chất khử khuẩn, chỉ ăn và uống nước đun sôi 10 phút trở lên và không ăn các loại rau sống rửa bằng nước chưa khử khuẩn.

b)  Giếng khoan

Bơm hết nước đục và bơm tiếp 15 phút nữa, bỏ nước đi sau đó có thể dùng được./.

Trang Hà (Theo Yteninhbinh)