Không chỉ có mật ong mà loài ong còn mang lại những lợi ích thú vị khác nữa mà khoa học đang dần khám phá, đó là nọc ong mật...

Một liệu pháp có từ y học cổ xưa

Nọc độc của ong mật là một chất lỏng không màu có tính axit mà ong mật tiết ra qua ngòi của chúng khi chúng bị đe dọa. Trong nọc ong có chứa những thành phần rất phức tạp. Cho đến nay, nhiều nghiên cứu cũng chỉ mới phát hiện được một số chất như: albumin, chất mỡ, các chất hữu cơ, chất béo, tinh dầu, chất vô cơ, men... Ngoài ra, còn có một số loại acid amin tự do như: glycocol, alanin, methionin, treonin, leuxin, isoleuxin, xystin, lysin, arginin... cùng các acid nucleic, acid muravic, ortophotphoric...

Từ xa xưa, nền văn minh Ai Cập cổ đại đã biết đến công dụng của nọc ong  mật, và đã sử dụng chúng trong y học với phương pháp có tên gọi Apitherapy. Apitherapy là một phương pháp y học cổ xưa sử dụng các sản phẩm từ ong, cụ thể là mật ong, sáp ong, keo ong, sữa ong chúa và nọc ong để phòng bệnh và chữa bệnh.

Nọc ong mật có thể tiêu diệt tế bào ung thư.

Ngày nay, liệu pháp apitherapy được sử dụng như một liệu pháp thay thế phổ biến trong y học hiện đại. Đặc biệt, liệu pháp nọc ong được công nhận là có tiềm năng làm giảm các triệu chứng của tình trạng viêm đau, chẳng hạn như viêm khớp dạng thấp. Các ứng dụng hiện đại khác sử dụng liệu pháp apitherapy bao gồm điều trị bệnh đa xơ cứng và nhiễm trùng, và như một phương thuốc tự nhiên cho vết bỏng, vết thương và viêm gân. Thậm chí, cách tiêm nọc ong mật tinh khiết dưới da được sử dụng để điều trị giảm đau nhức xương khớp đầu gối.

Theo kết quả nhiều nghiên cứu khoa học đã được công bố trên thế giới, nọc ong rất giàu các hợp chất chống viêm và có chứa các peptide có đặc tính giảm đau. Nọc ong cũng chứa rất nhiều enzym hoạt tính, đường, khoáng chất và axit amin, một số có liên quan đến tác dụng bảo vệ hệ miễn dịch.

Tác dụng trong điều trị bệnh viêm da dị ứng

Để giảm nhẹ triệu chứng viêm da dị ứng, các bác sĩ thường chỉ định sử dụng các loại kem bôi khác nhau, kể cả các loại kem corticosteroid, liệu pháp chiếu sáng, các chất ức chế calcineurin và ức chế miễn dịch như cyclosporin A. Tuy nhiên, các phương pháp điều trị này chỉ giúp làm giảm viêm, và đôi khi lại có những tác dụng phụ nhất định. Các độc tố tự nhiên có nguồn gốc thực vật và động vật cũng được sử dụng như phương thuốc điều trị viêm da dị ứng.

Trong một hợp tác nghiên cứu khoa học, các nhà khoa học thuộc Đại học Công giáo Daegu, Hàn Quốc và Đại học Charles Sturt, Australia, đã thử nghiệm tác dụng của melittin, có trong nọc độc của loài ong mật để điều trị viêm da dị ứng bằng cách bôi trực tiếp melittin lên vùng da bị viêm.

Nọc độc của ong có chứa một số độc tố protein, nhưng melittin - thành phần chính của nọc ong - lại có tác động đến cơ chế hoạt động của các tế bào miễn dịch và ức chế viêm da hiệu quả. Việc kết hợp hoạt động của melittin với việc điều chỉnh biệt hóa các tế bào T, đóng một vai trò quan trọng trong việc tổ chức phản ứng miễn dịch, nhờ đó đã chống lại các viêm nhiễm.

Tiêu diệt tế bào ung thư

Trong nghiên cứu mới nhất được công bố trên tạp chí Precision Oncology, các nhà nghiên cứu Trường đại học Tây Australia và các đồng nghiệp Mỹ đã đưa ra công dụng của các thành phần có trong nọc của ong mật. Đó là một nguồn tuyệt vời của các chất chống ung thư. Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng thành phần chính của mật ong là melittin (một loại protein nhỏ được tạo thành từ 26 axit amin, chiếm khoảng 50% trọng lượng khô của nọc ong) có thể tiêu diệt tế bào ung thư một cách hiệu quả, ngay cả những tế bào thuộc một trong những loại ung thư mạnh nhất.

Trước đó, các nhà khoa học đã từng đưa ra giả thuyết về liên kết giữa tác dụng kháng khuẩn và chống ung thư của melittin  có trong nọc ong. Tuy nhiên, phải đến thế kỷ này, nhóm các nhà khoa học Mỹ-Australia lần đầu tiên mới chính thức phát hiện ra các đặc tính chống ung thư của nọc ong mật và melittin sau khi thử nghiệm hiệu quả của nó trên cả các tế bào ung thư vú bình thường, cũng như các tế bào ung thư vú khác. Họ phát hiện ra rằng nọc độc của ong mật và melittin làm giảm đáng kể và nhanh chóng khả năng tồn tại của ngay cả những loại tế bào ung thư khó trị như tế bào ung thư vú ba âm tính và tế bào ung thư vú HER2.

Melittin phát huy tác dụng chống ung thư bằng 2 cơ chế. Đầu tiên, nó ngăn chặn sự kích hoạt các đường truyền tín hiệu liên quan đến sự phát triển và tăng sinh của tế bào ung thư. Thứ hai, nó gây chết tế bào bằng cách chọc thủng các lỗ trên màng sinh chất của tế bào ung thư. Các nhà nghiên cứu đã quan sát thấy hiệu ứng này trong vòng một giờ sau khi tế bào ung thư tiếp xúc với melittin.

Giới khoa học tin rằng melittin là chất chống ung thư đầy hứa hẹn có thể được sử dụng kết hợp với hóa trị, nó giúp tăng cường tác dụng của docetaxel, một loại thuốc hóa trị liệu được sử dụng để ngăn chặn sự phát triển của khối u vú.

Quỳnh Trang (Theo Suckhoedoisong)