Liên cầu khuẩn lợn là một loại bệnh gây hại cho người và lợn, đây là bệnh truyền nhiễm có thể xảy ra ở hầu hết các loài động vật máu nóng, trong đó có lợn và người là chủ yếu. Bệnh thường diễn biến nặng và tỷ lệ tử vong cao. Đã có những trường hợp bị tử vong do nhiễm liên cầu lợn ở người.

1. Nguyên nhân
Nguyên nhân nhiễm bệnh chủ yếu là do tiếp xúc, sử dụng các chế phẩm từ lợn thiếu an toàn, nhiều trường hợp nhiễm bệnh không rõ nguyên nhân do vi khuẩn này đã lan ra môi trường và xâm nhập nhiều loại thực phẩm khác. Bệnh liên cầu khuẩn ở lợn lây lan sang người theo một trong các cách sau:
- Từ đường ăn uống: Khi ăn các sản phẩm từ lợn mà chưa được nấu chín như tiết canh, lòng, nem, cháo lòng lợn… vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể người và gây bệnh, ở Việt Nam, trên 70% bệnh nhân mắc liên cầu khuẩn lợn là do ăn tiết canh lợn, lòng, dồi, nem…
- Đường tiếp xúc, giết mổ, chăm sóc: Một số bệnh nhân nhiễm liên cầu khuẩn lợn là do tiếp xúc trực tiếp với lợn bị bệnh (vết loét, máu, thịt, dịch tiết…) mà có các vết thương, sây sát ở da, chân tay như người chăm sóc lợn bị bệnh liên cầu (thú y, vệ sinh chuồng trại), nhân công giết mổ, vận chuyển, người tiếp xúc trực tiếp, chế biến thịt lợn bệnh. Người cũng có thể bị bệnh qua đường hô hấp do hít phải liên cầu khuẩn có trong không khí do lợn bệnh ho, hắt hơi bắn ra.

2. Biểu hiện của bệnh
Biểu hiện ban đầu của bệnh là sốt rất cao (lạnh, tay chân run rồi lên cơn sốt rất cao, trên 390C), đầu đau dữ dội, đau cứng cổ gáy, tri giác lơ mơ, li bì, hôn mê sau đó sốc và tụt huyết áp, suy hô hấp, xuất hiện các ban hoại tử trên da (xuất huyết rất to màu xám đen, bong tróc, hay lốm đốm).
Bệnh do liên cầu khuẩn lợn gây ra diễn biến đột ngột cực kỳ nhanh chóng, người bệnh có thể tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Trước đó bệnh nhân có tiếp xúc với lợn bị bệnh hoặc ăn tiết canh, nem chạo, cháo lòng từ lợn.
Một số trường hợp bệnh nhân có dấu hiệu phát ban trên da, sau 5 ngày ban không những không lặn mà càng ngày càng rõ, kèm theo mệt mỏi. Bệnh nhân có thể bị viêm màng não như nhức đầu, buồn nôn, nôn vọt, cứng cổ, sốt cao... viêm phổi, suy gan, suy đa phủ tạng. Ngoài ra có thể có biểu hiện nhiễm trùng huyết sốt cao, da xanh, mệt mỏi phờ phạc, môi khô, lưỡi bẩn, hơi thở hôi...; sốc do nhiễm độc, xuất huyết dưới da...
Nếu được phát hiện sớm, việc điều trị sẽ khả quan, nhưng nếu phát hiện muộn bệnh nhân có thể bị phù não, để lại các di chứng nặng như động kinh và có thể tử vong. Đặc biệt, người bị nhiễm khuẩn liên cầu lợn thường có biểu hiện giống nhiều bệnh khác như nhiễm khuẩn huyết, sốt xuất huyết, viêm màng não mũ,... nên dễ gây chẩn đoán nhầm, dẫn đến bệnh nhân bị điều trị sai và muộn.

3. Các biện pháp phòng tránh
- Tuyệt đối không ăn tiết canh lợn. Khi phải tiếp xúc với lợn nghi hoặc mắc bệnh liên cầu cần phải đeo khẩu trang, găng tay và mặc quần áo bảo hộ lao động. Khi có các triệu chứng như nêu ở trên cần đến ngay các sơ sở y tế (bệnh viện) sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Không được tự ý điều trị tại nhà vì nó dễ nhầm với bệnh khác như sốt xuất huyết, nhiễm não mô cầu…
Người tiêu dùng chỉ nên mua thịt lợn ở nơi tin cậy, có đóng dấu kiểm dịch. Giữ vệ sinh, ăn chín là cách tốt nhất, tuyệt đối không ăn thịt lợn và nội tạng lợn chưa nấu chín kỹ, tiết canh, nem chua… Không ăn thịt lợn bệnh hay lợn đã chết. Nếu thấy thịt lợn có màu đỏ khác thường, xuất huyết hoặc phù nề thì tuyệt đối không ăn.
Người tiếp xúc với lợn, nhất là lợn bệnh cần thực hiện vệ sinh cá nhân (trang bị bảo hộ lao động, rửa tay chân sau khi tiếp xúc...). Vi khuẩn liên cầu lợn có thể sống 2 tuần trong các chất thải của lợn ngoài môi trường và chỉ chết ở nhiệt độ cao hoặc trong chất sát khuẩn.
Người chăn nuôi nên chọn con giống rõ nguồn gốc, cần tẩy trùng, vệ sinh chuồng trại sạch sẽ, thực hiện vệ sinh phòng bệnh, khử trùng tiêu độc, tiêm phòng các loại vắc-xin theo hướng dẫn của cơ quan thú y.
Khai báo với thú y địa phương khi có lợn bệnh, không giết mổ, ăn thịt lợn bệnh.

Thu Hoài (Theo Y khoa Việt Nam)