Kinh giới là một loại rau gia vị quen thuộc trong các bữa ăn của nhiều gia đình Việt. Đối với sức khỏe thì đây còn là thảo dược tự nhiên rất quý. Ngoài việc dùng dưới dạng thực phẩm, kinh giới còn được tán bột, pha trà để điều trị nhiều bệnh lý khác nhau.

Kinh giới, tên khoa học là Elsholtzia cristata, nguồn gốc ở châu Á, hay mọc ở khu vực nhiều nắng, thân dạng hình vuông, mọc thẳng, chiều cao khoảng 30 - 50cm. Hoa của loài cây này mọc thành cụm ở đầu cành, kích thước nhỏ, màu tím nhạt. Toàn thân kinh giới đều có mùi thơm, vị hơi cay vì có nhiều tinh dầu. Cây Kinh giới có những tác dụng sau đây:

1. Công dụng giải cảm, làm ra mồ hôi

Kinh giới trị các bệnh ngoại cảm phong hàn, có thể phối hợp với tía tô, bạch chỉ (dùng kinh giới tuệ, tác dụng mạnh hơn).

Kinh giới trị ngoại cảm phong nhiệt phối hợp với ngưu bàng tử, bạc hà, liên kiều, cúc hoa.

2. Công dụng thanh nhiệt, giải độc

Làm cho sởi đậu mọc, phối hợp với cát căn, ngưu bàng, thuyền thoái.

Trị dị ứng mẩn ngứa, dùng kinh giới sao vàng sắc uống; hoặc sao lá kinh giới với cám rồi xát nhẹ trên chỗ bị da ngứa.

3. Công dụng khứ ứ, chỉ huyết (cầm máu)

Kinh giới đem sao cháy, có tác dụng cầm máu tử cung, đại tiểu tiện ra máu, chảy máu cam, băng lậu... thời gian phụ nữ có kinh nguyệt mà bị cảm mạo dùng kinh giới sao, uống rất tốt, có thể phối hợp với các vị cầm máu khác để tăng cao hiệu quả trị liệu.

4. Khử phong chỉ kinh (dùng trong trúng phong cấm khẩu)

Khi bị trúng phong toàn thân tê dại, bất tỉnh, chân tay nặng nề, mặt, mắt, miệng méo xệch. Dùng hoa kinh giới khô 10g, tán bột, mỗi lần uống 5g với nước sôi để nguội hoặc dùng rượu để chiêu thuốc.

Hoặc dùng bài: Kinh giới tươi 100g, bạc hà tươi 100g. Giã nát, lọc lấy nước cốt của hai vị trộn đều, mỗi lần uống 15ml, uống dần trong ngày. Phương pháp này còn dùng để chữa bệnh trúng thử (cảm nắng, cảm nóng).

5. Lợi đại tiểu tiện

Dùng khi đại tiểu tiện bí táo phối hợp với đại hoàng. Nếu tiểu tiện bí thì giảm đại hoàng, nếu bí đại tiện giảm kinh giới.

Chú ý: Về cơ bản, cây kinh giới có rất nhiều tác dụng với sức khỏe. Tuy nhiên, không phải mọi trường hợp dùng thảo dược tự nhiên này đều đạt được công dụng như nhau. Có người dùng kinh giới và thấy tác dụng nhanh chóng nhưng lại có người thấy hiệu quả khá chậm.

Một số người dùng kinh giới để làm trắng da hoặc trị mụn có thể gặp phản ứng như: ngứa, sưng, đỏ da hoặc bị mụn trầm trọng hơn. Nếu gặp tình trạng này cần dừng ngay việc dùng thảo dược kinh giới. Ngoài ra, các trường hợp sau cũng được khuyến cáo không nên dùng loại rau này:

- Ra mồ hôi không thể cầm được (Đông y gọi là biểu chứng dương hư).

- Đau nhức đỉnh đầu xuất phát từ yếu tố âm hư hỏa vượng chứ không phải do ngoại cảm.

Mặc dù kinh giới có nhiều công dụng trong việc bảo vệ sức khỏe con người nhưng không đồng nghĩa với việc lạm dụng nó mà chỉ nên dùng với lượng vừa đủ. Để tránh gặp phải tác dụng phụ, không nên dùng chung kinh giới với cá lóc, thịt lừa và cua biển.

Hà Phượng