Nước là một tài nguyên vô giá của nhân loại, đặc biệt nước sạch có vai trò thiết yếu, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống của con người. Tuy nhiên, không phải ở nơi nào con người cũng được sử dụng nguồn nước sạch, hợp vệ sinh. Tại một số xã vùng cao của huyện Nho Quan, do đặc điểm về điều kiện tự nhiên là vùng đồi núi cao, địa hình không bằng phẳng, điều kiện kinh tế của người dân còn khó khăn nên nước sạch là một nhu cầu cấp thiết của người dân nơi đây, đặc biệt trong mùa khô. Trước thực trạng này, UBND huyện Nho Quan đã xây dựng dự án “cấp nước hợp vệ sinh bằng nguồn nước dưới đất cho các cụm dân cư nghèo thuộc các xã vùng cao huyện Nho Quan”.

Dự án được triển khai từ năm 2013, cho tới nay kết quả bước đầu đánh giá đạt nhiều thành công, đã thăm dò được nguồn nước dưới đất (có chiều sâu từ 70-100m) tại các xã vùng cao, và cung cấp nước sạch cho các xã Phú Long, Kỳ Phú của huyện. Gắn bó gần trọn cuộc đời với mảnh đất vùng cao của huyện Nho Quan, bà Nguyễn Thị Bích ở bản Tân Phú, xã Kỳ Phú cho biết đã trải qua không biết bao nhiêu mùa hạn hán trên mảnh đất này. Trước đây, trong một vài ngày, thậm chí kéo dài tới một vài tháng không có nước sinh hoạt trong mùa khô, bà Bích và bà con trong bản Tân Phú phải đi xa để mua nước về dùng, hoặc tận dụng nước trên các khe suối trên cao chở về gia đình để dùng… tuy nhiên, số lượng rất hạn chế, chất lượng nước không tốt, gây khó khăn cho đời sống sinh hoạt của bà con. Không chỉ riêng thôn Tân Phú, xã Kỳ Phú, tại xã Phú Long, ở thôn 4 và thôn 9, cũng là những địa bàn khan hiếm nước sinh hoạt. Đây là các xã nằm ở xa trung tâm, dân cư sống rải rác, nên việc cung cấp nguồn nước gặp nhiều khó khăn. Theo điều tra, đây là vùng đất rất khan hiếm nguồn nước mặt. Người dân đa số sử dụng nguồn nước mưa và các nguồn nước dưới đất bằng các giếng nông trong các khe suối. Đa số các giếng này mùa khô không có nước, thiếu nước sinh hoạt ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người dân nơi đây.

Trong một số năm gần đây, một số cụm dân cư tại các xã vùng cao huyện Nho Quan đã được cấp nước hợp vệ sinh thông qua các Dự án theo Chương trình 135 và Chương trình cấp nước sạch của UBND tỉnh. Cho đến nay, nhiều người dân trong xã vùng cao đã được sử dụng nguồn nước hợp vệ sinh từ các Dự án. Tuy nhiên, các thôn 9 và thôn 4 - xã Phú Long, thôn Tân Phú - xã Kỳ Phú vẫn không nằm trong các dự án. Nguyên nhân chủ yếu do các thôn này phân bố khá xa nguồn nước mặt và trên địa hình cao. Do đó, vấn đề đặt ra là phải tìm được nguồn nước dưới đất, đưa lên đường ống, xử lý nước sạch, vì đây là vùng nước có nhiều đá vôi, dẫn nước tới các gia đình cho bà con được sử dụng nguồn nước sạch, hợp vệ sinh. Với mục tiêu xây dựng cơ sở hạ tầng, giảm bớt khó khăn, nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân vùng sâu, vùng xa thuộc khu miền núi phía Tây huyện Nho Quan; đáp ứng nhu cầu về nước hợp vệ sinh, giảm bớt các chi phí và công sức chuyên chở nước phục vụ sinh hoạt trong thời gian khô hạn và khan hiếm nước hàng năm; tạo ra các mô hình tương đối hoàn chỉnh, có thể nhân rộng ra các địa phương khác nằm trong vùng núi cao, không có nguồn nước mặt, UBND huyện Nho Quan đã chủ trì dự án “Xây dựng mô hình cấp nước hợp vệ sinh bằng nguồn nước dưới đất cho các cụm dân cư nghèo thuộc các xã vùng cao Phú Long, Kỳ Phú, huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình”. Sau thời gian thực hiện từ năm 2013 đến tháng 9 năm 2015, bước đầu dự án đã thu được những kết quả tích cực, đã mang được nguồn nước sạch đến với bà con nơi đây.

Dự án cung cấp nước hợp vệ sinh bằng nguồn nước dưới đất cho các cụm dân cư nghèo thuộc các xã vùng cao Phú Long, Kỳ Phú của huyện Nho Quan được triển khai theo công nghệ thăm dò và xử lý nước của trung tâm triển khai công nghệ khoáng chất thuộc trường Đại học Mỏ - Địa chất Hà Nội. Được đánh giá là những nơi địa hình không có hoặc rất khan hiếm nguồn nước mặt, đối với các thôn 4 và thôn 9 của xã Phú Long, bản Tân Phú xã Kỳ Phú, việc tìm được nguồn nước dưới đất là mục tiêu quan trọng đầu tiên của dự án. Chính vì thế, công tác tìm kiếm, thăm dò nguồn nước ngầm xung quanh khu vực triển khai bằng tổ hợp công nghệ địa chất – địa vật lý được hết sức chú trọng. Qua nhiều tháng liền khoan khảo sát tìm nguồn nước ngầm, nhóm nghiên cứu đã thăm dò được nguồn nước ngầm để cung cấp nước cho các cụm dân cư, tiến hành mở rộng lỗ khoan để cấp nước. Các lỗ khoan đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật, không mất mẫu, đạt độ sâu thiết kế. Sau đó xây lắp các trạm bơm, xây dựng công nghệ xử lý nước, xây dựng đường ống cấp nước đến các khu dân cư. Là vùng núi cao có nhiều đá vôi, nên công nghệ xử lý nước cũng được nhóm tác giả quan tâm để cung cấp nguồn nước sinh hoạt sạch cho bà con quanh vùng. Với công nghệ xử lý nước sạch, bể chứa kết hợp xử lý carbonat, được xây làm nhiều ngăn, kết hợp các giải pháp xử lý làm mềm nước bằng phương pháp trao đổi ion. Với 2 điểm đặt bể chứa của Dự án, bể chứa đều được đặt ở độ cao nhất định để phù hợp với điều kiện tự nhiên của vùng, đảm bảo cung cấp được nước cho người dân trong vùng.

Hệ thống các hạng mục của công trình thăm dò, khai thác, xử lý, cấp nước dựa trên các công nghệ phương pháp khảo sát địa vật lý và hệ thống phương pháp xử lý nước tiên tiến. Các quy trình được tuân thủ: khảo sát địa chất, khảo sát địa vật lý, khoan thăm dò, thí nghiệm thủy văn, khoan cấp nước, xây dựng trạm xử lý, cấp nước, xây dựng hệ thống đường ống cấp nước… đáp ứng nhu cầu nước hợp vệ sinh phục vụ ăn uống, sinh hoạt cho các cụm dân cư nằm trong vùng cao núi đá của Dự án. Hệ thống khai thác, xử lý và cấp nước gồm các bộ phận chính như: trạm bơm có hố khoan cấp nước và máy bơm hút nước. Hố khoan có chiều sâu từ 70-100m được gia cố chống sạt lở bằng ống chống kim loại. Máy bơm hút nước loại máy đẩy nằm sâu trong hố khoan. Trạm bơm có công suất từ 8-10 m3/1h đủ để cung cấp nước sinh hoạt cho dân cư trong dự án.

Nguồn kinh phí của Dự án được huy động từ nhiều nguồn như từ Bộ Khoa học và Công nghệ, Sở khoa học và công nghệ Ninh Bình, cơ quan chuyển giao công nghệ và từ sự đóng góp kinh phí, ngày công lao động của nhân dân địa phương. Dự án hỗ trợ chi phí xây dựng trạm nước, xây dựng đường ống dẫn nước trên các đoạn trục chính đến các thôn, người dân chỉ phải bỏ ra chi phí lắp ống nước từ đường nhánh về nhà mình để sử dụng. Do đó, từ khi triển khai dự án, nhân dân trong vùng dự án phấn khởi và ủng hộ ngày công, ủng hộ kinh phí để nhanh chóng hoàn thiện dự án.

Nhờ có sự đồng sức, đồng lòng của nhân dân, của lãnh đạo chính quyền địa phương, dự án nhanh chóng đạt kết quả tốt, bước đầu tìm được nguồn nước dưới đất, lắp đặt hệ thống cung cấp nước cho bà con, ứng dụng công nghệ xử lý nước sạch khử đá vôi, mang lại nguồn nước sinh hoạt sạch cho bà con. Với mục tiêu an sinh xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân, đặc biệt là những hộ khó khăn ở vùng cao huyện Nho Quan, dự án xây dựng mô hình cấp nước hợp vệ sinh bằng nguồn nước dưới đất đã gặt hái được nhiều thành công, mang lại niềm vui cho người dân yên tâm sử dụng nước sạch, đáp ứng nhu cầu bức thiết về nước sinh hoạt trong mùa khô cho nhân dân.

Đông Hà