Trường Cao đẳng cơ điện xây dựng Việt Xô thành phố Tam Điệp là một trong những trường cao đẳng đào tạo nghề trong các lĩnh vực cơ điện, xây dựng. Với đặc tính đa số các chuyên ngành đào tạo của nhà trường đòi hỏi tính trực quan cao trong quá trình giảng dạy và học tập. Để nâng cao chất lượng giảng dạy, trong những năm qua, nhà trường đã phát động và khuyến khích sự tìm tòi, sáng tạo công cụ giảng dạy trong đội ngũ giáo viên. Và thực tế đã có nhiều sáng kiến cải tiến đã được áp dụng vào giảng dạy thu nhiều kết quả cao như “Mô hình hệ thống thủy lực trên xe ô tô tự đổ gài bơm bằng điện” của Giảng viên Lê Hồng Phong - Khoa Cơ khí động lực.
 

Khoa cơ khí động lực đang đào tạo hệ Cao đẳng nghề công nghệ ô tô, đây là một nghề mới của nhà trường. Hiện nay, cơ sở vật chất, trang thiết bị để phục vụ cho việc dạy và học chưa đáp ứng được đầy đủ. Thầy Phong đang được phân công giảng dạy mô đun 35 “Hệ thống thủy lực trên xe ô tô tự đổ với thời lượng 55 phút”. Là một Giảng viên trẻ, thầy Phong luôn trăn trở làm sao để việc giảng dạy tốt hơn và tạo điều kiện giúp sinh viên nhanh chóng hình thành kỹ năng nghề, nâng cao chất lượng đào tạo, giảm chi phí vật tư xăng, dầu. Qua quá trình nghiên cứu và thời gian giảng dạy thực tế môn học này, thầy Phong và các đồng nghiệp đã có sáng kiến cải tiến hệ thống thủy lực thực tế trên xe ô tô loại điều khiển gài bơm thủy lực kiểu cơ khí sang “Mô hình hệ thống thủy lực trên xe ô tô tự đổ điều khiển gài bơm bằng điện”.

Mô hình hệ thống thủy lực trên xe ô tô tự đổ do thầy Phong nghiên cứu chế tạo bao gồm các bộ phận: Bơm dầu thủy lực kiểu bánh răng, các đường ống dầu và thùng dầu thủy lực; Xy lanh thủy lực lắp trên xe ô tô tự đổ loại 5 tấn; Động cơ điện ba pha; Hộp giảm tốc bánh răng hai cấp truyền; Ly hợp nối ngắt mômen quay kiểu điện từ; Ben có kích thước phù hợp với việc giảng dạy trong phòng học thực hành; Biến áp và ngăn kéo điều khiển dầu thủy lực loại hai vị trí. Toàn bộ các chi tiết và cụm chi tiết trên được lắp đặt trên khung xe với sáu bánh tự lựa phi 200. Các chi tiết và cụm chi tiết lắp trên mô hình đảm bảo vị trí tương tự như trên xe ô tô.

So với mô hình cũ thì mô hình mới đã được cải tiến từ ly hợp từ của máy nén hệ thống điều hòa trên ô tô thành bộ phận nối ngắt mô-men quay cho bơm dầu; dùng động cơ điện ba pha thay cho nguồn động lực của động cơ nổ; hoạt động nâng ben và hạ ben đơn giản hơn, chỉ cần bật công tắc gài bơm và tắt công tắc gài bơm. Cải tiến ly hợp điện từ của động cơ nén ga trên hệ thống điều hòa ô tô thành bộ phận nói ngắt mô men quay cho bơm dầu thủy lực. Khung và mô hình ben được thiết kế chế tạo gọn nhẹ, đảm bảo độ bền, tính mỹ thuật và phù hợp với điều kiện giảng dạy và học tập trong phòng học. Các chi tiết và cụm chi tiết được bố trí ở các vị trí thuận tiện, dễ quan sát, dễ điều khiển nhưng vẫn đảm bảo tính tương tự như trên xe ô tô.

Hiện nay, mô hình đã được đưa vào sử dụng cho công tác giảng dạy và thực hành trong nhà trường. Sau một thời gian đưa mô hình vào ứng dụng, cho thấy hiệu quả rõ rệt, học sinh nhanh chóng nhận dạng được hệ thống, rút ngắn thời gian luyện tập. Sau bài học thì có hơn 90% sinh viên có thể nắm bắt được bài và thực hiện được việc kiểm tra, sửa chữa các cụm chi tiết của hệ thống thực tế. Do mô hình sử dụng động cơ điện nên đã giảm được chi phí vật tư, xăng dầu, đồng thời không gây ra tiếng ồn và khí thải làm ảnh hưởng đến môi trường và sức khoẻ của con người. Mô hình này có thể giảng dạy và thực hành ở những điều kiện khác nhau, cả bên ngoài và trong phòng học.

Về mặt hiệu quả kinh tế, qua tính toán cho thấy nếu dùng xe ô tô với loại điều khiển gài bơm thủy lực kiểu cơ khí thì chi phí vật tư nhiên liệu cho 1giờ luyện tập là 75.000 đồng. Trong khi sử dụng “Mô hình hệ thống thủy lực trên xe ô tô tự đổ điều khiển gài bơm bằng điện” để giảng dạy và thực hành thì chỉ hết 2.640 đồng /giờ, tiết kiệm 72.360 đồng. Mô hình này còn có thể áp dụng cho việc giảng dạy và thực hành phần hệ thống thủy lực trên xe ô tô tự đổ cho các trường, các cơ sở dạy nghề Công nghệ ô tô.

Ngọc Anh