Bệnh động mạch vành là một trong những bệnh tim mạch quan trọng và phổ biến nhất ở các nước phát triển. Theo ước tính hiện ở Mỹ có hơn 7 triệu người bị bệnh động mạch vành và hàng năm có thêm khoảng 350.000 người bị mắc bệnh động mạch vành mới. Ở Việt Nam, bệnh động mạch vành cũng đang có xu hướng tăng nhanh trong những năm gần đây và gây nhiều thay đổi trong mô hình bệnh tim mạch.

Trong các bệnh lý động mạch vành thì đau thắt ngực ổn định hay còn gọi là bệnh thiếu máu cục bộ cơ tim mạn tính chiếm tỷ lệ cao nhất (>50%). Do sự gia tăng các bệnh lý chuyển hóa, hút thuốc lá cũng như sự tiến triển từ từ trên lâm sàng nên tổn thương động mạch vành ở bệnh nhân đau thắt ngực ổn định khi phát hiện thường khá phức tạp và khó khăn trong quá trình điều trị.

Phác đồ điều trị đối với bệnh nhân đau thắt ngực ổn định được áp dụng trên thế giới hiện nay là điều trị nội khoa tối ưu (thuốc kháng tiểu cầu, giãn mạch, kiểm soát huyết áp, nhịp tim và điều trị các yếu tố nguy cơ) kết hợp tái thông động mạch vành (can thiệp động mạch vành qua da hoặc phẫu thuật bắc cầu nối mạch vành) khi các biện pháp điều trị nội khoa kém hiệu quả.

Trước năm 2015, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Nình Bình chỉ điều trị đau thắt ngực ổn định bằng nội khoa, chưa có can thiệp Động mạch vành qua da.

Điều trị nội khoa đơn thuần đây là phương pháp điều trị cũ, bao gồm điều trị bằng thuốc kết hợp với thay đổi lối sống, kiểm soát các yếu tố nguy cơ. Đây là phương pháp điều trị kinh điển, dễ thực hiện và kinh phí thấp. Nhưng phương pháp Điều trị nội khoa đơn thuần có nhược điểm không chụp và can thiệp động mạch vành được nên việc điều trị nội khoa đơn thuần không giải quyết được nguyên nhân gây thiếu máu cơ tim, đó chính là sự tắc nghẽn động mạch vành. Do đó, đối với những bệnh nhân tổn thương Động mạch vành nặng, tình trạng thiếu máu cơ tim và các biến chứng của nó như: nhồi máu cơ tim, suy tim, rối loạn nhịp, tử vong… không được cải thiện. Bệnh nhân phải chuyển tuyến trung ương điều trị làm quá trình điều trị khó khăn và kéo dài, chất lượng điều trị thấp, không kịp thời cứu chữa người bệnh.

Chính từ những ưu điểm và nhược điểm của phương pháp Điều trị nội khoa đơn thuần không mang lại hiệu quả như mong muốn, các Bác sỹ Bệnh viện Đa khoa tỉnh đã học hỏi kinh nghiệm từ các Bệnh viện Trung ương áp dụng phương pháp điều trị mới can thiệp Động mạch vành qua da. Phương pháp điều trị này đã giải quyết nguyên nhân tắc nghẽn động mạch vành, tái thông dòng máu nuôi cơ tim do đó đem lại hiệu quả điều trị tối ưu hơn, không những cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh mà còn làm giảm các biến chứng tim mạch nặng như tử vong, nhồi máu cơ tim, suy tim, rối loạn nhịp nguy hiểm… Tuy nhiên phương pháp can thiệp Động mạch vành qua da là kỹ thuật điều trị tiên tiến trên thế giới hiện nay, kinh phí đầu tư lớn, đòi hỏi ê kíp thực hiện phải được đào tạo chuyên sâu, nên việc thực hiện vẫn còn trong giới hạn.

Động mạch vành là hệ động mạch cung cấp máu để nuôi dưỡng tim. Khi động mạch vành bị hẹp tắc sẽ làm giảm dòng máu nuôi cơ tim và gây ra tình trạng thiếu máu cơ tim. Nguyên nhân gây hẹp tắc động mạch vành chủ yếu là do tiến triển của xơ vữa động mạch vành. Qúa trình này diễn ra từ từ tăng dần gây hẹp động mạch vành đến một mức độ nào đó sẽ gây nên cơn đau thắt ngực ổn định trên lâm sàng.

           (A)                                                      (  B)                (C)
Hình 1. Giải phẫu Động mạch vành và xơ vữa động mạch

- A : hệ Động mạch vành nuôi tim;

- B: Động mạch vành bình thường;

- C: Động mạch vành hẹp do xơ vữa.

Can thiệp động mạch vành qua da là một thủ thuật đưa dụng cụ can thiệp (dây dẫn, bóng và stent…) qua đường mạch máu (động mạch đùi hoặc động mạch quay) dưới hướng dẫn của màn hình tăng sáng (máy chụp mạch DSA) luồn lên hệ động mạch vành để tiến hành nong và can thiệp làm rộng đường kính lòng mạch vành bị hẹp tắc. Từ đó, tái thông dòng máu nuôi dưỡng tế bào cơ tim, làm giảm triệu chứng đau ngực, tăng khả năng gắng sức của bệnh nhân, cải thiện chất lượng cuộc sống và làm giảm các biến chứng nặng nề của bệnh như: nhồi máu cơ tim, suy tim, rối loạn nhịp và tử vong…

(D                                   (E)                                   (F)
Hình 2. Nong và đặt stent Động mạch vành

- D: bóng và stent được luồn vào tổn thương hẹp Động mạch vành;

- E: bơm bóng nở là bung stent;

- F: Stent bung cố định trong lòng chống hẹp tắc ộng mạch vành               

 
Can thiệp Động mạch vành qua da là kỹ thuật điều trị mới, là tiến bộ của y học trong nước cũng như trên thế giới và lần đầu tiên áp dụng tại Ninh Bình. Ứng dụng can thiệp Động mạch vành qua da làm hoàn thiệp phương pháp điều trị đau thắt ngực ổn định, giúp cho việc điều trị đạt hiệu quả tối ưu.

Can thiệp động mạch vành là kỹ thuật cao chi phí điều trị trung bình khoảng 70 triệu đồng/bệnh nhân, tạo nguồn thu lớn đối với bệnh viên đa khoa tỉnh Ninh Bình. Từ tháng 05/2015-05/2016 thực hiện thành công cho 141 bệnh nhân, mang lại doanh thu khoảng 10 tỷ đồng/năm. Đồng thời bệnh nhân không phải chuyển tuyến trung ương nên rút ngắn thời gian nằm viện và giảm chi phí vận chuyển.

Việc áp dụng thành công Can thiệp Động mạch vành qua da có thể áp dụng cho các bệnh viện tuyến tỉnh có máy chụp mạch xóa nền (DSA) và ê kíp đã được đào tạo chuyên sâu về tim mạch, tim mạch can thiệp. Kỹ thuật can thiệp Động mạch vành qua da trên bệnh nhân đau thắt ngực ổn định đã được áp dụng tại bệnh viện đa khoa tỉnh Ninh Bình từ 2015 và đạt được hiệu quả cao trong điều trị. Đã nâng cao uy tín và chất lượng điều trị của Bệnh viện Đa khoa tỉnh Ninh Bình, Sở y tế Ninh Bình, tạo niềm tin của bệnh nhân đối với ngành y tế Ninh Bình. Giải pháp đạt Giải A tại Giải thưởng Khoa học và Công nghệ Hoa Lư tỉnh Ninh Bình lần thứ II (2013-2017).

Đông Hà