Trong chương trình đào tạo dành cho học sinh giỏi Hóa, Hệ thống tài liệu về bài tập Hóa học còn hạn chế, giáo viên dạy học sinh giỏi Hóa chủ yếu tham khảo phần bài tập trong các giáo trình của các trường Đại học, Cao đẳng, Trung học phổ thông. Khả năng vận dụng các kiến thức, kỹ năng của bộ môn vào thực tiễn cuộc sống chưa tốt. Tính tích cực, tự giác của học sinh chưa được rèn luyện đầy đủ, phần nhiều mới học theo kiểu đối phó với các kỳ thi học sinh giỏi, kỳ thi tuyển sinh đại học, cao đẳng. Vì vậy, việc lựa chọn và xây dựng bài giảng, bài tập theo từng chương, bài trong sách giáo khoa là nhiệm vụ cấp thiết đối với giáo viên dạy học sinh giỏi.

Thầy Phạm Hùng Thiện thuộc Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Hoa Lư đã Hệ thống hóa các vấn đề lý luận về bài tập trong dạy học Hóa học ở trường phổ thông một cách phổ quát, mang tính tích cực trong dạy học và vấn đề sử dụng bài tập trong dạy học hóa học theo hướng dạy học tích cực.

Đề xuất được nguyên tắc, quy trình xây dựng và hiệu quả hệ thống bài tập theo hướng dạy học tích cực. Chuyển cách dạy thụ động, truyền thụ một chiều giáo viên làm trung tâm sang cách dạy lấy học sinh làm trung tâm. Xây dựng được một hệ thống 5 dạng bài tập tự luận bám sát chương trình Hóa học Trung học phổ thông theo hướng dạy học tích cực, xây dựng giáo án minh họa cho phương pháp dạy học tích cực.

Việc xây dựng hệ thống bài giảng, bài tập trong dạy học theo những nguyên tắc, quy trình, hình thức và biện pháp đã đề xuất góp phần khơi dậy hứng thú, phát triển năng lực tư duy, trí thông minh, sáng tạo, rèn luyện kỹ năng, kỹ xảo, khả năng tự học cho học sinh trong học tập Hóa học; góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả quá trình học tập của học sinh.

Xây dựng hệ thống bài tập Hóa học rèn luyện năng lực biết

Hệ thống bài tập Hóa học đáp ứng được mục đích của hoạt động giải bài tập Hóa học, không chỉ tìm ra đáp số đúng mà còn là phương tiện hiệu quả để rèn luyện tư duy Hóa học cho học sinh, cần phải vận dụng nhiều kiến thức cơ bản, sử dụng các thao tác tư duy so sánh, phân tích, tổng hợp, khái quát hóa, trừu tượng hóa... qua đó giúp học sinh rèn luyện ý thức tự giác trong học tập, nâng cao khả năng hiểu biết của bản thân, tăng cường kỹ năng sống và kinh nghiệm xã hội.

Xây dựng hệ thống bài tập Hóa học rèn luyện năng lực thông hiểu

Rèn cho học sinh kỹ năng quan sát, tư duy nghiên cứu khoa học. Giúp học sinh đánh giá đúng bản chất, ý nghĩa môn học với thực tế. Việc đổi mới phương pháp dạy học môn Hóa học sẽ nâng cao hiệu quả bài học, giáo viên chủ động bài giảng, tiết kiệm được công sức giảng mà hiệu quả cao.

Xây dựng được các bài tập để phát hiện những học sinh có khả năng tư duy trở thành học sinh giỏi Hóa học ở trường phổ thông, các bài tập nhằm rèn luyện tư duy cho học sinh giỏi môn Hóa học ở trường Trung học Cơ sở mà giáo viên và các nhóm bộ môn Hóa học cần thực hiện.

Giải pháp đã được áp dụng thực hiện trong một số trường thuộc huyện Nho Quan và toàn bộ các trường thuộc huyện Hoa Lư từ năm 2005-2013. Giải pháp tiếp tục phát triển áp dụng đối với các trường Trung học Phổ thông trên địa bàn tỉnh Ninh Bình. Có thể áp dụng đối với các Trường Trung học Phổ thông trong hệ thống giáo dục của toàn quốc. Trong Hội thi Sáng tạo kỹ thuật tỉnh Ninh Bình lần thứ VI, giải pháp đã đạt giải Ba lĩnh vực “Giáo dục, đào tạo và các lĩnh vực khác”.

Đông Hà