Trước những nguy cơ về việc giảm số lượng cá rô Tổng Trường, Trung tâm Giống thủy sản Ninh Bình đã triển khai. Đề tài “Hoàn thiện quy trình sản xuất giống và nuôi thương phẩm cá rô Tổng Trường tại Ninh Bình”, qua đó bước đầu  khôi phục và phát triển thành công giống cá quý hiếm này.  Đề tài thành công cũng góp phần thúc đẩy các hoạt động nghiên cứu khoa học, đưa khoa học gắn liền với sản xuất và đời sống.

Cá rô Tổng Trường là loài cá sống ở môi trường hang động ngập nước vùng đất Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình. Cá rô Tổng Trường có những ưu điểm nổi trội đó là thịt béo, thơm ngon, độ đạm cao, dai rắn chắc, có giá trị thương phẩm cao, được coi là một đặc sản ẩm thực của Ninh Bình. Cùng với cá Tràu, cá rô Tổng Trường là “bộ đôi” cá tiến Vua nổi tiếng từ thời Đinh - Tiền Lê. Tuy nhiên với việc khai thác qúa mức trong những năm qua, số lượng nhiều loài thủy sản, trong đó có cá rô Tổng Trường bị giảm sút nghiêm trọng.

Trước những nguy cơ về việc giảm số lượng cá cũng như nguy cơ biến đổi gen của loài cá đặc sản này. Từ năm 2009, Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thuỷ sản 1 thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam chính thức đưa giống cá rô Tổng Trường và cá Tràu tiến vua vào chương trình bảo tồn và phục vụ phát triển du lịch. Đặc biệt từ tháng 1/2017, Trung tâm giống thủy sản tỉnh Ninh Bình đã triển khai đề tài “Hoàn thiện quy trình sản xuất giống và nuôi thương phẩm cá rô Tổng Trường tại Ninh Bình”. Đến nay Đề tài đã đạt những thành công bước đầu: Cá giống thu được đạt mục tiêu, cá rô thương phẩm sinh trưởng và phát triển tốt, không có dấu hiệu bất thường xảy ra... qua đó mở ra cơ hội phát triển kinh tế cho người dân khi nuôi loại cá rô thương phẩm đặc sản này.

Đề tài “Hoàn thiện quy trình sản xuất giống và nuôi thương phẩm cá rô Tổng Trường tại Ninh Bình” được triển khai với các nội dung chính như: Điều tra khảo sát, mô tả đặc điểm sinh học cá rô Tổng Trường, Xây dựng mô hình sản xuất, mô hình nuôi thương phẩm cá rô Tổng Trường, đánh giá hiệu quả, tuyên truyền nhân rộng mô hình. Đề tài đặt mục tiêu Sinh sản nhân tạo cá rô Tổng Trường, sản lượng đạt 90 vạn con cá giống cỡ 2-3 cm/con; Xây dựng mô hình nuôi thương phẩm cá rô Tổng Trường; qui mô 02 ha, năng suất đạt khoảng 11 tấn/ha.

Sau thời gian nghiên cứu, ứng dụng thành công, Trung tâm Giống thuỷ sản tỉnh đã xây dựng và hoàn thiện quy trình sản xuất giống cá rô Tổng Trường, qua đó phổ biến giúp bà con nông dân hoàn toàn có thể áp dụng để nhân giống và nuôi loài cá đặc sản này ở nơi có điều kiện tương tự như ở xã Trường Yên, huyện Hoa Lư.

Đề tài “Hoàn thiện quy trình sản xuất giống và nuôi thương phẩm cá rô Tổng Trường tại Ninh Bình” đã khảo sát, chọn 6 hộ tham gia tại xã Trường Yên, huyện Hoa Lư, theo đó bàn giao 70 vạn cá giống và thức ăn công nghiệp cho cá, mở lớp tập huấn cho các hộ tham gia mô hình nắm bắt kỹ thuật, phương pháp phòng trị bệnh cho cá.

Tháng 4/2018, gia đình ông Trần Văn Dũng, ở Thôn Chi Phong, xã Trường Yên, huyện Hoa Lư đã được hỗ trợ thả 10 vạn con giống cá rô Tổng Trường trên diện tích 2.000m2. Sau hơn 2 tháng nuôi, gia đình được hỗ trợ về thức ăn, phương pháp chăm sóc con nuôi ở các giai đoạn, hiện ao cá của gia đình chuẩn bị cho thu hoạch.

Theo ước tính, ao nuôi của gia đình ông Quân sẽ cho thu hoạch khoảng 3 tạ cá, với giá cá thương phẩm hiện nay trên thị trường dao động từ 50.000-60.000 đồng/kg, như vậy sau 4 tháng nuôi cá rô Tổng Trường, dự kiến gia đình thu lãi hơn 50 triệu đồng. So với những con nuôi, cây trồng khác, thì đây thực sự là một con nuôi mang lại giá trị kinh tế cao.

Ngoài gia đình ông Quân, hiện con cá rô Tổng Trường tại các gia đình tham gia đề tài của Trung tâm giống thủy sản nước ngọt Ninh Bình đều sinh trưởng và phát triển tốt.

Mô hình trình diễn nuôi giống cá rô Tổng Trường tại gia đình ông Bùi Xuân Hải, thôn Chi Phong, xã Trường Yên huyện Hoa Lư

Việc nghiên cứu sản xuất và nuôi thương phẩm cá rô Tổng Trường góp phần khôi phục đàn cá rô bản địa quý hiếm của địa phương trước nguy cơ bị giảm số lượng, đồng thời mở ra cơ hội đa dạng hóa con nuôi có giá trị kinh tế cao, góp phần phát triển kinh tế cho người dân xã Trường Yên nói riêng và một số địa phương khác trên địa bàn tỉnh nói chung, đặc biệt sẽ đáp ứng nhu cầu thưởng thức đặc sản ẩm thực địa phương của khách du lịch khi về với Ninh Bình.

Đề tài thành công đã khẳng định việc chủ động công nghệ sản xuất giống của ngành NN tỉnh, đồng thời thúc đẩy các hoạt động nghiên cứu khoa học, đưa khoa học gắn liền với sản xuất và đời sống. Qua đó cũng đẩy mạnh các hoạt động đầu tư, tiếp nhận những công nghệ và chuyển giao công nghệ nuôi một số đối tượng mới và đặc sản trong vùng.

Ngoài những hiệu quả về kinh tế và khoa học mà đề tài mang lại, thì việc nghiên cứu thành công quy trình sản xuất và nuôi cá rô Tổng Trường sẽ giảm bớt tình trạng khai thác cạn kiệt nguồn lợi thủy sản tự nhiên,  góp phần phát triển bền vững môi trường sinh thái tự nhiên trên địa bàn.

Đông Hà