Công nghệ là gì? Theo Wikipedia, đây là việc tạo ra, sửa đổi, cách sử dụng và kiến thức về các công cụ, máy móc, kỹ thuật, hàng thủ công, hệ thống, phương pháp tổ chức, giải quyết một vấn đề, cải thiện cách thức giải quyết có từ trước của một vấn đề, đạt được một mục tiêu hoặc thực hiện một chức năng cụ thể.

“Technology” xuất phát từ tiếng Hy Lạp “τεχνολογία” với ý nghĩa “nghiên cứu về nghệ thuật, kỹ năng, thủ công". Thuật ngữ này được sử dụng rất rộng lớn, có thể được áp dụng nói chung hoặc trong các lĩnh vực cụ thể của xã hội như: công nghệ y tế, công nghệ vũ trụ, công nghệ thông tin, công nghệ quân sự, công nghệ xây dựng, công nghệ năng lượng…

Khởi nguồn của “công nghệ” bắt đầu được hình thành khi loài người biết đến việc chuyển đổi các nguồn tài nguyên thiên nhiên thành các công cụ thô sơ. Thời tiền sử khi con người bắt đầu biết cách làm ra ngọn lửa để giữ ấm và nấu thức ăn, hay việc phát minh ra bánh xe giúp loài người trong việc đi lại, hay phát minh ra dòng điện từ thiên nhiên giúp cho việc sản xuất, đây đều được gọi là công nghệ do con người tạo ra. Sự phát triển gần đây của công nghệ, bao gồm việc tạo ra máy in, điện thoại, internet đã giảm bớt rào cản vật chất cũng như địa lý và giúp con người tương tác thông tin với nhau một cách nhanh chóng trong môi trường toàn cầu.

Tuy nhiên, công nghệ không thuần túy được sinh ra nhằm mục đích hòa bình giúp ích cho đời sống con người. Các vũ khí tối tân và hiện đại ngày nay mà đại diện là vũ khí nguyên tử và vũ khí hạt nhân là hai thứ có thể giết chết bất kỳ ai hoặc có thể xóa sổ cả một quốc gia trên bản đồ thế giới chỉ trong vài phút hay thậm chí vài giây. Càng nguy hiểm hơn khi con người biết cách kết hợp giữa công nghệ quân sự và công nghệ sinh-hóa học để tạo ra các loại vũ khí sinh-hóa học có thể làm cho cả một quần thể nhiều quốc gia bị diệt chủng. Rõ ràng tùy theo cách áp dụng và mục đích, mà công nghệ có thể đem đến niềm hạnh phúc và tiện lợi cho con người hoặc đem đến một thảm họa hay nỗi sợ hãi trong cuộc sống.

Có lẽ do sự bùng nổ của internet, computer, smartphone trong những năm qua mà rất nhiều người khi nhắc đến hai chữ “công nghệ” là nhắc đến những thiết bị liên quan đến chúng. Sẽ rất tai hại khi bạn cho rằng mình hiểu rõ về internet, computer, smartphone là mình thuộc về tầng lớp “người am hiểu công nghệ". Thực chất bạn chỉ am hiểu một nhánh nhỏ công nghệ trong muôn vàn công nghệ của xã hội. Nếu một người làm về công nghệ thông tin (Information Technology - IT) được coi là “người am hiểu công nghệ", thì người sửa xe ngoài đường cũng phải được gọi là “người am hiểu công nghệ“, một công nhân xây dựng cũng phải được gọi là “người am hiểu công nghệ". Người sửa xe hay người công nhân xây dựng có thể không biết gì về internet, smartphone, ngược lại người làm công nghệ thông tin cũng không thể sửa chữa chiếc xe của mình hay không thể xây dựng căn nhà của mình. Do vậy sẽ rất bất công và vô lý khi một người làm công nghệ thông tin thì được coi là người am hiểu công nghệ, còn những người làm việc trong các ngành nghề khác lại không được coi là dân công nghệ.

Một lý do khiến công nghệ của một số ngành nghề khác không nổi trội hay phổ biến bằng công nghệ thiết bị điện tử tiêu dùng bởi chúng chỉ áp dụng trong quân sự, y tế, vũ trụ… Đó là những thiết bị chỉ có giới chuyên môn mới hiểu rõ và sử dụng được. Ngoài ra, sự bùng nổ của các trang báo internet với các thông tin liên quan đến điện tử tiêu dùng chiếm hầu hết so với các thông tin ngành nghề khác cũng khiến con người dễ bị lầm tưởng.

Khi ta thấy một người đang ngồi uống cafe, làm việc với cái máy laptop trông có vẻ rất thành thạo với các thao tác liên quan đến computer thì tôi tin rằng hầu hết mọi người đều nghĩ rằng “anh ta là dân công nghệ“. Điều này chỉ đúng khi bạn thêm hai chữ “thông tin". Bởi khi tôi nhìn và nghe người sửa xe ô tô nói chính xác các thông tin liên quan đến thế giới xe ô tô cùng việc anh ta tháo ráp các bộ phận khi sửa chiếc xe một cách dễ dàng, tôi cũng cho rằng “anh ta là người am hiểu công nghệ" và ở đây là công nghệ ô tô.

Trước khi computer và internet du nhập vào Việt Nam, thì từ ngữ “công nghệ” hầu như ít khi được sử dụng, thay vào đó thành ngữ “khoa học kỹ thuật” được dùng để nói về các công nghệ. Đến khi chúng ta có computer, có internet thì dần dần cũng hình thành cái gọi là “dân công nghệ” để nói về những người làm việc trong lĩnh vực này. Có thể nói sự tai hại khi chúng ta áp dụng sai tiếng Việt là rất lớn, vì nó khiến cho cả một thế hệ hiểu sai một cách trầm trọng ý nghĩa của một từ ngữ trong một thời gian khá dài. Không riêng gì các bạn trẻ mới nghĩ sai, ngay cả người lớn hay cả giáo viên vẫn có thể sử dụng sai từ ngữ một cách vô ý thức khi chúng ta chưa hiểu rõ ràng ý nghĩa của từ ngữ đó.

Hy vọng sau khi đọc bài này những ai còn cho rằng “dân công nghệ” là để chỉ người biết rõ về computer, công nghệ thông tin sẽ thay đổi cách nói về từ “công nghệ". Bởi công nghệ không phải từ chuyên dùng cho computer, công nghệ thông tin hay thiết bị điện tử tiêu dùng, mà công nghệ được áp dụng nói chung hay tất cả các lĩnh vực cụ thể khác trong xã hội.

Đông Hà