Năm 2023 nhiều nhà khoa học người Việt được vinh danh bởi các giải thưởng lớn vì kết quả nghiên cứu có tầm ảnh hưởng và tác động trên phạm vi toàn cầu.

Các nhà khoa học được gắn huy hiệu "Rising Star" - ngôi sao khoa học đang lên xuất sắc trên thế giới, do website Research.com công bố ngày 2/12.

Website Research.com, cổng thông tin điện tử uy tín dành cho các nhà khoa học thế giới, vừa công bố kết quả xếp hạng các nhà khoa học có thành tích xuất sắc trong công bố khoa học năm 2023. Đây là năm thứ hai bảng xếp hạng "Best Rising Stars of Science in the World" được công bố. Bảng xếp hạng gồm danh sách 1.000 nhà khoa học hàng đầu từ tất cả lĩnh vực nghiên cứu chính, trong đó thống kê chỉ xét người có công bố đầu tiên trong 12 năm trở lại đây.

Trong số 7 nhà khoa học đang làm việc tại Việt Nam có tên, 5 người trong nước và 2 người nước ngoài, gồm: GS.TS Trần Xuân Bách, Đại học Y Hà Nội, xếp hạng 2 thế giới; TS Trần Nguyễn Hải, Trường Đại học Duy Tân, xếp hạng 603; TS Thái Hoàng Chiến, Trường Đại học Tôn Đức Thắng, xếp hạng 621; TS Phùng Văn Phúc, Đại học Công nghệ TP HCM, xếp hạng 762 và TS Hoàng Nhật Đức, Trường Đại học Duy Tân, xếp hạng 968.

Các nhà khoa học đang làm việc tại Việt Nam có mặt trong danh sách.

Theo danh sách, GS.TS Trần Xuân Bách, Đại học Y Hà Nội, là nhà khoa học của Việt Nam duy nhất có mặt trong top 10 nhà khoa học đầu bảng (xếp hạng 2, tăng một bậc so với năm 2022), lĩnh vực Y học cộng đồng. Năm 2016, Trần Xuân Bách trở thành Phó Giáo sư trẻ nhất Việt Nam ở tuổi 32. Năm 2015, anh được Trung tâm nghiên cứu AIDS, Đại học Johns Hopkins - Mỹ trao giải thưởng Nghiên cứu quốc tế về lâm sàng và dự phòng. Anh được nhận giải thưởng Noam Chomsky - Giải thưởng về Thành tựu trong nghiên cứu 2020. PGS.TS Trần Xuân Bách đạt tiêu chuẩn công nhận chức danh Giáo sư ngành y học và là 1 trong 3 người trẻ nhất được công nhận chức danh Giáo sư năm nay. Anh cũng là nhà khoa học trong top 1% được trích dẫn nhiều nhất của Clarivate năm 2023.

GS.TS Trần Xuân Bách.

TS Phùng Văn Phúc, Đại học Công nghệ TP HCM là nhà khoa học Việt quen thuộc trong các bảng xếp hạng thế giới. Anh có 5 năm liền vào danh sách 100.000 nhà khoa học ảnh hưởng nhất thế giới, đồng thời hai năm liên tiếp được gắn huy hiệu "Rising Star" - ngôi sao đang lên của khoa học năm 2022, 2023. TS Phúc công bố hơn 60 công trình khoa học trên các tạp chí quốc tế thuộc danh mục ISI với những nghiên cứu thuộc lĩnh vực Kỹ thuật cơ khí và Hàng không vũ trụ.

TS Phùng Văn Phúc.

TS Hoàng Nhật Đức, trường Đại học Duy Tân, công bố hơn 140 công trình, bài báo trên các tạp chí trong và ngoài nước, trong đó nhiều công trình thuộc danh mục ISI. TS Đức nhiều năm liền có mặt trong danh sách top 10.000 nhà khoa học xuất sắc của thế giới năm 2021, 2022.

TS Thái Hoàng Chiến, trường Đại học Tôn Đức Thắng, là một trong những gương mặt bền bỉ góp mặt trong danh sách 100.000 nhà khoa học hàng đầu thế giới. Anh là thành viên của nhóm nghiên cứu Cơ học tính toán (DCM), một trong những nhóm nghiên cứu đầu tiên tại Trường Đại học Tôn Đức Thắng. TS Chiến công bố gần 100 công trình nghiên cứu, trong đó có nhiều công trình trên các tạp chí ISI.

TS Thái Hoàng Chiến.

TS Trần Nguyễn Hải, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Khoa học Cơ bản & Ứng dụng (IFAS), trường Đại học Duy Tân. 4 năm liên tiếp, TS Hải được ghi nhận trong danh sách 100.000 nhà khoa học hàng đầu thế giới, sở hữu nhiều bài báo khoa học công bố trên các tạp chí quốc tế uy tín với chỉ số trích dẫn cao. Số lượng các bài báo thuộc hạng Q1 của TS Hải trong lĩnh vực Khoa học Môi trường theo WoS chiếm trên 70% và chỉ số trích dẫn hơn 8.500 lần (theo cơ sở dữ liệu của Google Scholar). Anh là một trong 10 gương mặt tài năng trẻ được trao giải thưởng Quả cầu vàng khoa học công nghệ năm 2019. Hiện anh là thành viên Ban biên tập cho 12 tạp chí quốc tế chuẩn ISI và tham gia phản biện cho hơn 100 tạp chí quốc tế uy tín.

TS Trần Nguyễn Hải, thành viên Ban biên tập cho 12 tạp chí quốc tế chuẩn ISI, là gương mặt mới vào danh sách năm 2023.

So với năm 2022, danh sách này có số lượng nhà khoa học người Việt tăng thêm 2 và có 3 gương mặt mới, gồm: TS Trần Nguyễn Hải, TS Thái Hoàng Chiến và TS Hoàng Nhật Đức. Có hai nhà khoa học là người nước ngoài, gồm: Hossein Moayedi, Trường Đại học Duy Tân, xếp hạng 306; Mohammad Ghalambaz, Trường Đại học Tôn Đức Thắng, xếp hạng 337.

Nhà khoa học Việt đầu tiên được trao giải VinFuture 2023

Giải thưởng do Quỹ VinFuture được khởi xướng từ năm 2020 và trao hàng năm cho các phát minh khoa học công nghệ đột phá, có tiềm năng tạo ra thay đổi ý nghĩa trong cuộc sống của con người. Sau ba năm tổ chức, GS.TS Võ Tòng Xuân, Đại học Nam Cần Thơ trở thành nhà khoa học Việt đầu tiên được xướng tên. Ông cùng với GS Gurdev Singh Khush (người Mỹ gốc Ấn Độ), được vinh danh Giải đặc biệt dành cho nhà khoa học đến từ các nước đang phát triển với giá trị giải thưởng 500.000 USD. Hai nhà khoa học có công nghiên cứu và phổ biến giống lúa kháng bệnh, góp phần đảm bảo an ninh lương thực toàn cầu.

Nhà giáo nhân dân, GS.TS Võ Tòng Xuân.

GS Võ Tòng Xuân (83 tuổi) là nhà khoa học hàng đầu về nông nghiệp Việt Nam. Ông được ví như "cha đẻ" của nhiều giống lúa ngon tại vựa lúa Đồng bằng sông Cửu Long. Ngoài ra, ông còn là chuyên gia nông nghiệp của Việt Nam, chuyên hỗ trợ vấn đề an ninh lương thực cho các nước trong khu vực. Trong cuộc cách mạng nông nghiệp, GS Xuân đóng vai trò quan trọng trong việc phổ biến giống IR36 trên các vùng thường xuyên bị sâu bệnh tấn công ở Đồng bằng sông Cửu Long và hợp tác với nông dân để áp dụng các kỹ thuật cấy ghép tiên tiến.

Nhà khoa học Việt đầu tiên được Hiệp hội vật liệu thế giới vinh danh

Năm 2023, ghi dấu ấn PGS.TS Phạm Minh Sơn (41 tuổi) là nhà khoa học Việt được Hiệp hội Khoáng sản, Kim loại và Vật liệu (TMS) trao giải thưởng Nhà sáng tạo trẻ 2024. Giải thưởng Nhà sáng tạo trẻ dành cho một nhà khoa học trẻ mỗi năm - vinh danh nhà khoa học dưới 40 tuổi đã tạo ra những nghiên cứu khoa học xuất sắc và đột phá về vật liệu cho công nghệ sản xuất in 3D.

PGS.TS Phạm Minh Sơn.

PGS Sơn có nhiều nghiên cứu đột phá được công bố trên tạp chí uy tín như Nature, Nature Communications. Anh theo hướng nghiên cứu chính, gồm: kết hợp khoa học kim loại với in 3D để tạo ra siêu tinh thể siêu nhẹ với độ bền cao và có khả năng được lập trình trở thành vật liệu thông minh; các nghiên cứu về khám phá và thiết kế hợp kim có tính in tốt; nghiên cứu cấu trúc vi mô và tính năng cơ học của hợp kim in 3D dành cho các ứng dụng quan trọng trong hàng không và năng lượng.

PGS Phạm Minh Sơn tốt nghiệp Đại học Bách khoa Hà Nội. Anh nhận bằng tiến sĩ khoa học xuất sắc tại Viện Công nghệ Liên bang Thụy Sĩ ETH Zurich, sau đó làm việc tại Đại học Carnegie Mellon (Mỹ). Năm 2015 anh sang Anh và bắt đầu xây dựng nhóm nghiên cứu ở Đại Học Hoàng Gia London (Imperial College London - trong nhóm 10 trường hàng đầu thế giới theo Times Higher Education), sau đó trở thành giảng viên cao cấp năm 2021. Hiện anh đảm nhiệm vai trò lãnh đạo nhóm nghiên cứu về vật liệu tiên tiến cho hàng không, vũ trụ và hệ thống năng lượng.

Tiến sỹ Việt nhận giải thưởng Phụ nữ tương lai Đông Nam Á

TS Hà Thị Thanh Hương (34 tuổi) Trưởng Bộ môn Kỹ thuật mô và Y học tái tạo, Khoa Kỹ thuật Y sinh, Trường Đại học Quốc tế, Đại học Quốc gia TPHCM, nhận giải thưởng Women of the Future Awards Southeast Asia 2023 (Phụ nữ tương lai Đông Nam Á) với các nghiên cứu khoa học về sức khỏe. Giải thưởng thuộc chương trình Women of the Future (Anh), tôn vinh các nữ nhà lãnh đạo mới trong khu vực, những người tiên phong không ngại thách thức, phá vỡ ranh giới và thúc đẩy sự thay đổi tích cực thông qua lòng dùng cảm, sự chăm chỉ quyết tâm.

TS Hà Thị Thanh Hương.

TS Hương có những đóng góp xuất sắc trong nghiên cứu về bệnh Alzheimer. Năm 2022 chị được trao học bổng khoa học quốc gia L’Oreal - UNESCO For Women in Science với đề án tạo kit để phát hiện bệnh Alzheimer tại chỗ mà không cần phải sử dụng những thiết bị chẩn đoán từ bệnh viện. Dựa trên bộ kit này các y bác sĩ ở các trung tâm y tế quận huyện cũng có thể sử dụng để chẩn đoán bệnh Alzheimer thay vì phải dùng các thiết bị máy móc chụp chiếu hiện đại.

Gần nhất, TS Hương là một trong 10 gương mặt trẻ nhận giải thưởng Quả cầu Vàng 2023 với nghiên cứu phần mềm Brain Analytics, phân tích hình ảnh MRI sọ não người bệnh và chẩn đoán bệnh Alzheimer một cách chính xác, tự động, nhanh, đã được huấn luyện và kiểm tra trên cơ sở dữ liệu ADNI (Mỹ) với độ chính xác khoảng 96%. Phần mềm được các bác sĩ và sinh viên y khoa thuộc 8 bệnh viện khác nhau trên toàn quốc trải nghiệm và đánh giá, 80% hài lòng với những tính năng mà phần mềm mang lại.

Nhóm nhà khoa học nhận giải thưởng Đức Vua Thái Lan

TS Ngô Thị Thúy Hường cùng cộng sự gồm Nguyễn Quốc Định, Nguyễn Thị Thanh Thảo và Vũ Thị Lan Anh được trao giải King of Thailand Awards cho công trình công nghệ xử lý thực vật bằng cỏ vetiver để giảm thiểu dioxin trong đất bị ô nhiễm. Giải thưởng King of Thailand Vetiver 2023 (giải thưởng Đức Vua Thái Lan) vinh danh 6 công trình nghiên cứu xuất sắc về cỏ vetiver.

TS Ngô Thị Thúy Hường

TS Ngô Thị Thúy Hường hiện là giảng viên, trưởng nhóm nghiên cứu Hóa môi trường và Độc học sinh thái tại trường Đại học Phenikaa. Là chuyên gia về độc học sinh thái và sức khỏe môi trường, cô chủ trì nhiều dự án trong nước và quốc tế về môi trường nước, độc học sinh thái, quản lý môi trường, tài nguyên thiên nhiên, xử lý ô nhiễm bằng thực vật và ô nhiễm vi nhựa.

Các nghiên cứu của TS Hường gần đây mở rộng sang lĩnh vực về sự biệt hóa và sinh khả dụng của kim loại trong môi trường nước, cũng như ô nhiễm vi nhựa và ảnh hưởng của chúng đối với hệ sinh thái và sức khỏe con người./.

Nguyễn Tử Tiến Lợi